Op woensdag 5 maart 2025 organiseerde Taalvriendelijke School een inspiratiesessie voor beleidsmakers in het onderwijs in Amsterdam. Meertaligheid is namelijk de realiteit in Amsterdamse schoolklassen; scholen kunnen er niet meer omheen, maar zowel bestuursleden als leerkrachten voelen zich nog niet altijd goed genoeg voorbereid om er op een positieve, constructieve en effectieve manier mee om te gaan. Daarom stond de volgende vraag centraal: Hoe zorg je als school of bestuur dat meertaligheid wordt omarmd als een kracht, in plaats van een uitdaging?
Door een interactieve presentatie van het Taalvriendelijke School-team, een verdiepende lezing van hoogleraar Ağırdağ, en een afsluitende paneldiscussie met beleidsmakers van de eerste Taalvriendelijke scholen in Amsterdam, werden de deelnemers geïnspireerd om zelf na te denken over mogelijke antwoorden op deze vraag.
Waarom zou je als schoolbestuur sturen op meertaligheid? Onderzoek laatzien dat leerlingen beter presteren en zich sociaal-emotioneel beter ontwikkelen in een leeromgeving waarin ze hun thuistalen kunnen benutten in plaats van moeten onderdrukken. Taalvriendelijk onderwijs betekent dat de thuistalen gepland een plek krijgen binnen de school en in de les. Dit zorgt ervoor dat leerlingen al hun talenkennis kunnen inzetten in hun leerproces. Zowel onderzoek als ervaring hebben ons geleerd dat de taalvriendelijke aanpak effectief is als het schoolbreed gedragen wordt. Schoolbesturen hebben hierin een sturende, inspirerende en verbindende functie.
Gastspreker: Prof. Dr. Orhan Ağırdağ
Hoogleraar pedagogische wetenschappen Orhan Ağırdağ bracht als gastspreker het wetenschappelijke perspectief op meertaligheid naar voren. Eentalig onderwijs “bespaart moeite en energie” bij de leerkracht, maar meertaligheid biedt veel voordelen voor leerlingen, zoals verbeterde cognitieve vaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling, maar ook voor de maatschappij in het algemeen. “Onwetendheid is duurder dan onderwijs.” Hij voegt daaraan toe dat de kostprijs op lange termijn van eentalig onderwijs hoger ligt dan die van meertalig onderwijs. Meertaligheid loont dus, volgens professor Ağırdağ.
Maar hoe stuur je op meertaligheid als school? Professor Ağırdağ benadrukt dat een taalvriendelijke aanpak geen laissez-faire beleid betekent: het werkt alleen met door te plannen en met duidelijke afspraken. Kinderen worden aangemoedigd om hun thuistaal te gebruiken, op duidelijke momenten. De schooltaal blijft nog steeds de voornaamste taal in instructie. Ieder kind en iedere klas heeft andere vaardigheden en behoeften, dat moet worden gereflecteerd in het taalbeleid.
Hoe zorg je voor een duurzaam taalbeleid op school? Een schoolbreed draagvlak voor het inzetten van meertaligheid wordt door zowel de Taalvriendelijke School als professor Ağırdağ gezien als de belangrijkste voorwaarde. Als schoolbestuur moet je al het personeel meekrijgen: docenten en leerkrachten moeten het nut ervan inzien, kansen krijgen om zich te professionaliseren, en materialen en methodiek worden aangereikt. Aanwezige bestuurder en beleidsmakers ontvingen een Routekaart voor taalvriendelijk onderwijs, specifiek ontwikkeld voor hen.
In gesprek met beleidsmakers van Taalvriendelijke Scholen
Hoe werkt Taalvriendelijkheid in de praktijk? Petra van der Geest, Dieneke Blikslager en Liza Huizer, drie beleidsmakers van ervaren Taalvriendelijke Scholen waren uitgenodigd om in een paneldiscussie antwoord te geven op die vraag. Bilal Majdoubi, directeur van Islamitische Basisschool El Kadisia, had nog niet eerder gehoord van de Taalvriendelijke School en was daarom de uitgelezen persoon om scherpe vragen te stellen en de discussie te leiden.
“Elke docent is een taaldocent,” zegt Petra van der Geest, hoofd van de NT2-sectie van DENISE. Ze legt uit dat meertaligheid niet alleen een rol speelt in taallessen, maar in de hele school, dus ook in de rekenles. Hoe test je de rekenkundige voorkennis van een leerling die de Nederlandse taal nog niet (goed) beheerst? Juist, door een meertalige aanpak! De scholen zijn actief bezig met de professionalisering van hun personeel op het gebied van taaldocentschap, een belangrijke stap in het verduurzamen van het taalbeleid.
Dieneke Blikslager, adjunct op de St. Janschool, bevestigt de wetenschappelijke constateringen over de positieve effecten van meertaligheid. Kinderen voelen zich meer erkend, gezien en gehoord. Bovendien wordt hun kennis beter geactiveerd. Directeur van de St.Janschool, Liza Huizer voegt toe dat ook ouders het gevoel hebben dat hun taal en culturele achtergrond ertoe doet. Kinderen en ouders voelen zich meer betrokken bij de school en het leerproces. Niet alleen op sociaal-emotioneel en cultureel vlak merken de scholen voordelen, maar ook op cognitief niveau. “Hoe beter je de thuistaal beheerst, hoe beter je een andere taal leert,” aldus Petra van der Geest.
Een praktische tip om mee de school in te nemen
Een tip die werd meegegeven voor scholen die meertaligheid willen opnemen in hun taalbeleid: maak talen zichtbaar. Laat in de lokalen en op de gangen zien dat de thuistalen van de leerlingen erkend en geaccepteerd worden. Dit maakt al een wereld van verschil.
Aanbod 2025 – Taalvriendelijke School Amsterdam
De Taalvriendelijke School Amsterdam heeft een inspirerend aanbod voor scholen die taalvriendelijk(er) willen worden, gesteund door de Gemeente Amsterdam. Zowel voor scholen die nog niet gecertificeerd zijn als scholen die het label al dragen. Deze inspiratiesessie voor beleidsmakers over meertaligheid was één van de mogelijkheden. Wil je weten wat wij jouw school kunnen bieden?